dNM
Het unieke van het ontwerp van de wooncoöperatie de Nieuwe Meent is de gezamenlijke besluitvorming maar ook de gemeenschapsvorming tijdens het ontwerpproces. Hoe werkt dat en hoe is het voorlopig ontwerp tot stand gekomen?
De architecten Andrea Verdecchia en Mira Nekova van Time to Access en Roel van der Zeeuw werken als adviseurs/ontwerpteam samen met de Design werkgroep van de Nieuwe Meent. In een gesprek met Roel komen we meer te weten over het ontwerpproces bij de Nieuw Meent.
Iedereen in de Nieuwe Meent heeft inspraak op het ontwerp van het toekomstige woongebouw. ‘Dat begon breed als bij een trechter, nu komen we aan bij de fase waarin beslissingen steeds concreter worden, met vragen als: wordt de wasruimte groter, komt er een klusruimte, of een opberghok?’ Maar hoe begon het allemaal?
Lees hier: What is Commoning, And What Is a Meent?
Oproep voor Hulp bij Realiseren Post-kapitalistische Community
‘Selçuk Balamir had een kleine flyer op Facebook geplaatst met een oproep voor hulp bij het realiseren van een “post-capitalist community”’. Er werd gezocht naar een reeks mensen, zoals juristen, financiële mensen, er stond geen architect in de oproep. Toch reageerde Andrea op deze oproep.
‘Vervolgens hebben we geholpen met de business case en het zoeken naar de juiste mensen voor de eerste tenderronde om de bouwrechten te winnen voor Archimedesplantsoen 100.
Het kavelpaspoort bepaalt wat je mag bouwen, en dicteert dat er een toren kan komen en een laagbouw. Wij hebben nog een patio in het midden toegevoegd zodat alle woningen vanuit deze gezamenlijke tuin bereikbaar waren.’
In het ontwerp zijn er ook dubbellaagse woningen in de laagbouw. Roel, Andrea en Mira hebben veel ervaring met het ontwerpen van dubbellaagse loftwoningen en de luxe van een vide sprak Selçuk aan. ‘In een woongebouw wil je zo min mogelijk trappen en liften. In de toren komt er een trap en lift, maar bij de laagbouw wil je dat niet ook nog eens een keer toevoegen. Door woningen tweelaags te maken, los je dat op.’
Proces en ervaringen bij het ontwerpen van de Nieuwe Meent
Van dromen over een bubbelbad op het dak tot het hard maken van duurzame ambities, de hele groep van de Nieuwe Meent, die steeds groter werd, kon feedback geven op de ontwerpideeën. Dit ging middels de zondagse vergaderingen, online formulieren en creatieve Design workshops. Het ontwerpproces was zo ook een proces van gemeenschapsvorming.
Samen dromen over het ideale gebouw
De Design werkgroep vergadert samen en de beslissingen die daaruit komen worden weer voorgelegd op de algemene vergadering. ‘Het werd al snel duidelijk dat men woongroepen wilde.’ De woongroepen komen in de toren, vanwege de afmetingen en de beperkingen van de kavel. ‘In de tendervoorwaarden stond dat de woningen minimaal 40m2 moesten worden. Helaas is het ook niet mogelijk gebleken om de woningen groter te maken, dit om te zorgen voor voldoende inkomsten uit de huur.’
Het ontwerpteam vroeg aan de Nieuwe Meent betrokkenen wat zij zouden willen delen, wat voor functies gewenst zouden zijn: een bibliotheek, een studiekamer, een yogaruimte? Onder andere via diverse Design workshops kwam er inbreng op het ontwerp.
‘Er is bijvoorbeeld een Design workshop geweest waar men aan de slag kon met uitgeknipte meubels op een lege plattegrond, daar is de invulling van de woongroepverdiepingen van de toren uitgekomen.’
Afwegingen toegankelijkheid en duurzaamheid
Bij de Nieuwe Meent is iedereen het er over eens dat het gebouw zo toegankelijk mogelijk moet worden. Waar zit hier de grens? ‘Er is al besloten dat alle woongroepen en drie zelfstandige sociale woningen volledig toegankelijk worden, dan kan je denken aan bijvoorbeeld badkamer oplossingen, de ruimte in slaapkamers en de positie van deuren.
‘Het dakterras wordt mogelijk niet gemaakt als deze niet toegankelijk is voor iedereen, alle gedeelde ruimtes willen we namelijk volledig toegankelijk maken. Momenteel doen we onderzoek over het alsnog toegankelijk maken van het dakterras met bijvoorbeeld een traplift.’
Er wordt gezocht naar een expert die gaat over toegankelijkheid, dit om te onderzoeken hoe het gebouw verder toegankelijker zal kunnen worden. ‘We kunnen het intekenen in het ontwerp maar het gaat veel verder. Bijvoorbeeld, hoe een deur in een gevel zit en hoe je hem open kan doen, hoeveel ruimte ernaast moet zijn.’
De Nieuwe Meent wordt grotendeels van hout gemaakt, dat is veelal duur en technisch uitdagender, maar de droom in hout te bouwen gaat door. Het ontwerp van het gebouw is in de basis al duurzaam, er komt bijvoorbeeld geen volledig glazen gevel. ‘We halen de EPC maatstaf voor duurzaamheid op gebied van energie, en gebruiken gunstige Milieu Prestatie Gebouwen MPG materialen.’
Dat het vanuit de opzet een gunstig gebouw is qua duurzaamheid, hoe is dat nog meer te zien?
‘‘Het aanpakken van het vraagstuk duurzaamheid kan zowel op een bouwkundige als technische manier. Er komen diepe balkons over de gehele lengte van de toren, dit zorgt ervoor dat je in de zomer schaduw hebt, en in de winter kan de lage zon naar binnen en het huis lekker opwarmen, de slaapkamers zijn op het zuiden georiënteerd. De Noordkant is de meer gesloten kant met de badkamers en zo meer. Daarnaast passen we hoge isolatiewaarden toe en zorgen we voor een goede verhouding tussen glas en dichte delen.’
Hoe nu verder na het Voorlopig Ontwerp
Voordat het ontwerpteam verder gaat met het definitieve ontwerp, stelt de Design werkgroep vervolgvragen. Er is een bouwteam opgestart. ‘Er is een aannemer gevonden, we gaan met hetzelfde (ontwerp)team verder maar nu met een aannemer erbij.’
Tot nu toe bestond het ontwerpteam uit adviseurs, een Design werkgroep afgevaardigde, architecten en een procesbegeleider.
De Design werkgroep afgevaardigde is de spil tussen alle professionals en de achterban en brengt op gezette tijden verslag uit en de belangrijke keuzes gaan naar de algemene ledenvergadering. Zo zullen de feedback loops verder lopen.
“Bij het voorlopig ontwerp werd er gekeken “wat gaan we maken”, bij het definitief ontwerp “hoe gaan we het maken”. De vrijheid wordt kleiner en beslissingen worden genomen op andere grondvesten: op financiele en technisch haalbaarheid.’ Binnen de Design werkgroep gaan de gesprekken nu en binnenkort over de buitenruimtes, het gebruik van materialen bestemd voor hergebruik en individuele aanpassingen bij de verschillende woongroep verdiepingen.
Unieke leermomenten bij het bouwen aan een zelfstandige wooncoöperatie
Omdat de Nieuwe Meent pioniert, is er maar beperkt de mogelijkheid om te steunen op bestaande kennis en ervaring. Wat kan Roel meegeven aan toekomstige wooncoöperaties?
‘Bij een bouwproces komen vraagstukken kijken over geld, vergunningen, welke partijen er aan moeten worden getrokken, wie je contracteert. Het is belangrijk om op het juiste moment de juiste professionals aan te trekken om het wiel niet altijd zelf opnieuw te hoeven uitvinden.’
Wat is belangrijk binnen gemeenschappelijk actie ondernemen? ‘Iemand moet het overzicht houden. Met het consensus model en werken met een collectief moet de bal niet in het midden blijven liggen. Er moet een drijvende kracht en een geheugen zijn, iemand of een groep die het langetermijn overzicht houdt en er bovenop zit, en dan niet twee maanden maar jaren vooruit kijken. Dit kan het proces versoepelen. Als leek weet je niet wanneer welke beslissingen te maken. Er is dan het risico beslissingen te ver vooruit te duwen totdat het te laat is.’
Want hoe weet je welke beslissingen op welk moment moeten worden genomen, en wat de urgentie is? ‘Dit is cruciaal, en het is fijn om te leren van bestaande groepen. Weinig professionals hebben helaas ervaring met Coops. De al langer bestaande vormen van collectief ontwikkelen als CPO en MO projecten zijn wel deels vergelijkbaar, maar hebben allen te maken met kopers. Met huurders is het nieuwer en zodoende nog gecompliceerder. Het aantrekken van Clemens Mol van Stichting !Woon en Jasper Klapwijk van kennis- en werkinstituut Platform 31 heeft erg geholpen.’
Conclusie
Nu het voorlopig ontwerp af is en goedgekeurd door alle leden, kan het proces worden voortgezet richting het definitieve ontwerp. Deze is in de lente af, waarop er een bouwvergunning aangevraagd gaat worden. Maar eerst, de crowdfunding! Deze moet succesvol voltooid worden om de rest van de financiering binnen te kunnen slepen.
Ook bijdragen aan de Nieuwe Meent? Vul hier het formulier in!
